Kamerlid wil u steun

Deze zin stond in een artikel van Trouw:

"De stichting Nederlands, die onze landstaal beschermd en van onnodig Engels ontdaan wil zien..."

Mijn eerste reactie was dat deze zin verkeerd is (moet het immers niet beschermt zijn?) maar die reactie duurde niet lang.

Ik denk dat beschermt in deze context gewoon verkeerd is. De stichting Nederlands beschermt zelf immers niets, maar ze ijvert wel voor bescherming.

Voor mij is deze zin een prachtig, eenvoudig en voor iedereen begrijpelijk voorbeeld van de manier waarop we onze taal lezen en interpreteren: van links naar rechts, zonder te wachten op het einde van de zin en zonder rekening te houden met het feit dat het vervolg van een zin dat wat voorafgaat kan beïnvloeden.

Het is pas wanneer er iets niet lijkt te kloppen, dat we ons bewust worden van dat proces en dat we gaan zoeken naar een meer plausibele interpretatie. Bij sommige mensen lukt dat niet. Zij zien een fout en blokkeren, of ze proberen zuiver spraakkunstige verklaringen te vinden zonder rekening te houden met de betekenis waardoor ze bijna altijd de verkeerde conclusie trekken. Hiermee illustreren ze, wellicht ongewild, de moeilijkheden die eenvoudige computerprogrammaatjes (denk maar de spelling- en/of grammaticacorrectie in tekstverwerkers) hebben om fouten te verbeteren zonder enige kennis van het onderwerp en de context.

Dat doet me denken aan bijna dertig jaar geleden. Toen heb ik een programma geschreven om rekenkundige vraagstukjes op te lossen. Het programma las de tekst van het vraagstukje en gaf ook het antwoord als tekst. Dat lukte perfect, ook al begreep het programma de tekst niet.

De titel van het artikel was "Kamerlid wil u steun". Dàt is natuurlijk wèl verkeerd!

U vindt het artikel op: http://www.trouw.nl/deverdieping/dossiers/article511511.ece/Taal_Kamerlid_wil_u_steun

Met zijn hoevelen zijn jullie?

Je vraagt je toch wel eens af waarop sommige taalkundigen zich baseren om bepaalde beslissingen te nemen. Hoe standaard is de officiële standaardversie van een taal die maar door een kleine minderheid van de gebruikers van die taal wordt gebruikt? Daaraan gekoppeld: hoe regionaal is een regionale variant die door bijna iedereen wordt gebruikt?

Een voorbeeldje: Met hoeveel zijn jullie? Volgens de Algemene Nederlandse Spraakkunst moet je dit gebruiken: Met z'n hoevelen zijn jullie?

Ik heb even rondgesnuffeld op Google en heb daarbij ook gezocht naar een variant die de ANS niet aanhaalt maar waarschijnlijk wel aanvaardbaar zou vinden in een krampachtige poging de cijfers toch wat op te krikken ten voordele van de ANS.

Met hoeveel zijn jullie?
België: 887
Nederland: 955
Wereld: 2500

Met z'n hoevelen zijn jullie?
België: 0
Nederland: 13
Wereld: 43

Met zijn hoevelen zijn jullie?
België: 1
Nederland: 47
Wereld: 54

Die cijfers zijn niet helemaal betrouwbaar. Enerzijds houden ze geen rekening met duplicaten. Dat is te wijten aan het feit dat Google niet voor dit soort onderzoek is bedoeld. Anderzijds houden de cijfers ook geen rekening met het feit dat een heel groot deel van de bevolking nog altijd geen teksten schrijft op Internet.

De verschillen zijn echter zo groot dat je je volgens mij terecht vragen mag stellen bij de manier waarop het advies van de ANS tot stand is gekomen.

Nederlands leren

Steve Edwards is een Amerikaan die in Nederland heeft gewoond en er Nederlands heeft proberen te leren. Dat is niet meegevallen. Het blijkt dat hij voortdurend in het Engels werd aangesproken.

Het vervelende is volgens mij dat Nederlandstaligen het niet gewend zijn dat buitenlanders hun taal willen leren. Integendeel, wij verwachten dat buitenlanders onze taal helemaal niet willen leren en dat wij ons moeten aanpassen. Ontmoeten we dan toch iemand die onze taal wil leren, dan weten we niet hoe we moeten reageren, en doen we ons best die buitenlander toch maar in zijn eigen taal of minstens in het Engels te woord te staan.

In tegenstelling tot wat we zouden verwachten, heeft dat overigens niets te maken met het feit dat onze taal een kleine taal is en dus onbelangrijk. Buitenlanders in Japan hebben precies dezelfde ervaring, en Japans behoort tot de toptien van de grootste talen.

Steve vertelt dat hij vaak in het Nederlands bleef praten, ook al nam hij daardoor het risico dat hij zijn gesprekspartners diep beledigde.

Dat stemt tot nadenken. Wij moeten er rekening mee houden dat we iemand die Nederlands wil leren niet helpen door halstarrig Engels te spreken. We moeten er bovendien rekening mee houden dat ons Engels in Nederland of België misschien wel als perfect wordt beschouwd, maar dat we geen moedertaalsprekers zijn en dat Engelstaligen ons Engels gewoonlijk schabouwelijk vinden, in weerwil van het feit dat hun beleefdheid hen dwingt ons goede Engels te bejubelen.

Steve vertelt over zijn ervaringen op: http://www.geocities.com/stevenedw/dutch.html

Anders dan anders! Lost in translation?

Letterlijke vertalingen zijn uit den boze. Ze klinken lelijk, en hebben geen echte betekenis in de doeltaal. Het wordt vaak gezegd, en er zit veel waarheid in. Vertalen is iets anders dan woordjes opzoeken in een woordenboek. Er worden zogenaamde culturele equivalenten gebruikt. Dat betekent dat de woorden van de brontaal niet in die van de doeltaal worden omgezet. Dat betekent ook dat je voorzichtig moet zijn met het trekken van conclusies aan de hand van een vertaling.

Een leuk voorbeeld is het Japanse 茹蛸になった人 (Yudedako ni natta hito). Dit wordt gewoonlijk vertaald door "iemand die zo rood is als een kreeft". Je zou daar kunnen uit afleiden dat 茹蛸 kreeft betekent, maar zo werkt het niet. Het betekent namelijk octopus. De letterlijke vertaling van yudedako ni natta hito is "iemand die zo rood is als een gekookte octopus".

Anders dan anders (http://www.andersdananders.be/WEBSITE06/Japan/Japan.htm) heeft het over Midori no hi (みどりの日) en vertaalt/omschrijft dit als:

"het cultiveren van een rijke geest door zich één te voelen met de natuur en
haar gaven te waarderen"

Dat gaat me toch wat ver. Midori staat hier voor groen (groen als in gras, planten, ...), no staat voor 's (van, maar dan van rechts naar links) en hi, het kleine rechthoekje met het horizontale streepje in, betekent gewoon 'dag'. Midori no hi staat dus gewoon voor 'Dag van het groen'.

Het lijkt erop dat Anders dan anders vooral sfeer probeert te scheppen en geen accurate informatie probeert te geven. Daar is niets verkeerd mee, maar dan mag je er toch ook wel bij vertellen wat de term werkelijk betekent.

En verder:
"In Takayama en tijdens een bergwandeling doorheen het Kiso dal beleven we het Japan uit de Edo periode."

Ik wil niet muggenziften, maar ik ben altijd de mening toegedaan geweest dat bergwandelingen in de bergen plaatsvinden, en niet in een dal.

En het gaat nog verder:
"Onze gidse die ons een inzicht geeft van deze toch wel complexe samenleving, is professor boeddhisme en tegelijk japanologe en heeft door haar jarenlange verblijf in Japan, zich de taal en gebruiken eigen maakt. "

Ik weet met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat er in België en Nederland niet zoiets is als een professor Boeddhisme die tegelijk japanologe is en die bovendien jarenlang in Japan heeft gewoond. Over de taalfouten zwijgen we dan nog, niemand is perfect.

Of nog:
"Hierdoor openen zich op een vlotte en spontane wijze mogelijkheden tot contact met de lokale bevolking en het vlotte verloop van de reis, gezien Japanners enkel hun eigen taal machtig zijn."

Hugh? Japanners leren Engels vanaf de derde klas. En er zijn zelfs televisieprogramma's die Engels aanleren voor kleintjes vanaf 3 jaar oud (Hotchpotch station, bijvoorbeeld). Zowat alle Japanners die ik ken, kennen veel beter Engels dan Vlamingen van dezelfde leeftijd.

Belgisch bier en creatieve rekenkunde

"In 2004 werd 8,6 hectoliter bier uitgevoerd, maar liefst 1,9 miljoen hectoliter of 29 procent meer dan in 2003."

Dat zegt Knack op http://het.gastronomen.net/CMArticles/ShowArticle133.asp?id=31524

Vreemd hoor.